WCAG 1.2.8: Alternatywa medialna (nagrane wcześniej)

Kryterium sukcesu WCAG 1.2.8: Alternatywa medialna (nagrane wcześniej) dotyczy zapewnienia pełnej dostępności treści wideo i audio dla wszystkich użytkowników, niezależnie od ich możliwości percepcyjnych. Jest to kryterium na poziomie AAA, co oznacza, że stanowi najwyższy standard dostępności i jest skierowane do organizacji dążących do osiągnięcia maksymalnej inkluzywności swoich treści cyfrowych.

Co to jest kryterium WCAG 1.2.8: Alternatywa medialna (nagrane wcześniej)?

Kryterium 1.2.8 wymaga, aby dla wszystkich wcześniej nagranych mediów zsynchronizowanych (takich jak filmy z dźwiękiem) oraz dla wideo nagranego wcześniej bez dźwięku, dostępna była pełna alternatywa tekstowa. Oznacza to, że użytkownik musi mieć dostęp do tekstowej wersji całej informacji prezentowanej w mediach.

• Media zsynchronizowane (nagrane wcześniej): To treści, które łączą ruchomy obraz z dźwiękiem, np. filmy, wideokonferencje, które zostały nagrane i są odtwarzane. Pełna alternatywa tekstowa w tym przypadku oznacza transkrypcję, która zawiera nie tylko dialogi i dźwięki, ale także szczegółowe opisy wszystkich istotnych informacji wizualnych (np. działania, zmiany scen, napisy na ekranie, ważne gesty).
• Wideo nagrane wcześniej (bez dźwięku): To treści, które zawierają wyłącznie obraz ruchomy, np. nieme filmy instruktażowe, animacje bez narracji. Pełna alternatywa tekstowa w tym przypadku musi zawierać szczegółowe opisy wszystkich informacji wizualnych przekazywanych przez wideo.

Celem jest zapewnienie, że użytkownicy, którzy nie mogą odbierać informacji wizualnych (np. osoby niewidome) ani słuchowych (np. osoby niesłyszące), mogą uzyskać dostęp do pełnej treści medium w formacie tekstowym, który można odczytać za pomocą technologii wspomagających (np. czytników ekranu, brajlowskich wyświetlaczy).

Dlaczego to jest ważne? (Wpływ na dostępność)

Zapewnienie pełnej alternatywy tekstowej ma ogromne znaczenie dla dostępności i inkluzywności treści cyfrowych. Bez niej wiele grup użytkowników byłoby całkowicie wykluczonych z dostępu do kluczowych informacji.

• Użytkownicy niesłyszący i niedosłyszący: Chociaż napisy dla niesłyszących (closed captions) i transkrypcje są pomocne, pełna alternatywa tekstowa (rozszerzona transkrypcja) oferuje im kompleksowy dostęp do wszystkich informacji, w tym tych wizualnych, które często są pomijane w standardowych transkrypcjach lub napisach. Pozwala im to na zrozumienie pełnego kontekstu i przesłania filmu bez konieczności polegania na wizualnych wskazówkach.
• Użytkownicy niewidomi i niedowidzący: Dla tej grupy, standardowe ścieżki dźwiękowe lub transkrypcje, które zawierają tylko dialogi, są niewystarczające. Pełna alternatywa tekstowa z opisami wizualnymi umożliwia im zrozumienie działań, scenografii, mimiki czy innych istotnych elementów wizualnych, które są kluczowe dla pełnego odbioru treści. Mogą oni przetworzyć te opisy za pomocą czytników ekranu.
• Użytkownicy z niepełnosprawnościami poznawczymi: Niektórzy użytkownicy z niepełnosprawnościami poznawczymi mogą preferować lub potrzebować tekstu, aby lepiej zrozumieć złożone informacje wizualne lub dźwiękowe. Tekst może być przetwarzany we własnym tempie, a także wspierać zrozumienie, gdy dynamika mediów jest zbyt szybka lub przytłaczająca.
• Inne grupy użytkowników:
  • Osoby z dysfunkcjami motorycznymi, które mają trudności z obsługą interfejsów wideo, mogą polegać na treści tekstowej.
  • Osoby uczące się języka mogą użyć transkrypcji jako pomocy w nauce.
  • Użytkownicy w środowiskach, gdzie odtwarzanie dźwięku jest niemożliwe lub niewskazane (np. ciche biuro, biblioteka).
  • Użytkownicy z wolnym łączem internetowym, którzy mogą mieć problemy z ładowaniem wideo, mogą przeczytać alternatywę tekstową.

Szczegółowe kryteria sukcesu i wymagania

WCAG 1.2.8 to kryterium poziomu AAA. Oznacza to, że jest to najwyższy poziom zgodności i wymaga maksymalnego wysiłku w celu zapewnienia dostępności. Wymaga ono:

• Pełna alternatywa tekstowa: Musi być dostępny tekstowy dokument, który zawiera wszystkie informacje prezentowane w mediach.
• Dla mediów zsynchronizowanych (nagrane wcześniej): Alternatywa tekstowa musi zawierać:
  • Wszystkie dialogi i narracje.
  • Transkrypcje istotnych dźwięków otoczenia i efektów dźwiękowych, które przekazują znaczenie.
  • Opisy wszystkich istotnych informacji wizualnych, w tym działań, wyrazów twarzy, scenografii, obiektów widocznych na ekranie, zmian scen, wszelkich tekstów pojawiających się na ekranie oraz wszelkich interakcji, które można przeprowadzić w mediach.
• Dla wideo nagranego wcześniej (bez dźwięku): Alternatywa tekstowa musi zawierać szczegółowe opisy wszystkich istotnych informacji wizualnych prezentowanych w wideo.
• Dostępność: Alternatywa tekstowa musi być łatwo dostępna i możliwa do odczytania przez technologie wspomagające (czytniki ekranu). Zazwyczaj umieszcza się ją na tej samej stronie co media lub poprzez wyraźny link do oddzielnego dokumentu.
• Równoważność: Alternatywa tekstowa musi przekazywać dokładnie tę samą treść i znaczenie, co oryginalne media. Nie może pomijać żadnych istotnych informacji.

Praktyczne wskazówki dotyczące zgodności

Aby spełnić kryterium 1.2.8, należy podjąć następujące kroki:

• Twórz transkrypcje rozszerzone (descriptive transcripts): Nie ograniczaj się do samych dialogów. Włącz opisy scen, gestów, obiektów, emocji wyrażanych wizualnie, tekstów na ekranie oraz wszelkich interakcji.
• Zapewnij opisy wizualne: Dla każdego momentu wideo, w którym dzieje się coś istotnego wizualnie, co nie jest już zawarte w ścieżce dźwiękowej, dodaj tekstowy opis. Opisy powinny być zwięzłe, ale wyczerpujące.
• Udostępnij interaktywne elementy: Jeśli media zawierają interaktywne elementy (np. quiz, wybór ścieżki), pełna alternatywa tekstowa powinna opisywać te interakcje i oferować tekstowy sposób na ich przeprowadzenie.
• Łatwo dostępny format: Alternatywa tekstowa powinna być dostępna w formacie, który jest łatwo przetwarzany przez technologie wspomagające (np. czysty HTML, plik TXT, PDF z tagami). Najlepiej umieścić ją bezpośrednio na stronie, pod odtwarzaczem mediów, lub jako wyraźny link prowadzący do dedykowanej strony/pliku.
• Regularna aktualizacja: Jeśli media są aktualizowane, alternatywa tekstowa również musi zostać zaktualizowana, aby odzwierciedlać wszelkie zmiany.

Przykłady implementacji

Poprawna implementacja:

<h3>Wprowadzenie do dostępności stron internetowych</h3>
<video controls src="/media/intro-a11y.mp4" title="Wprowadzenie do dostępności stron internetowych" style="width:100%; max-width:600px;">
  <track kind="captions" srclang="pl" src="/media/intro-a11y-captions.vtt" label="Napisy (polski)">
</video>
<p><a href="/media/intro-a11y-full-transcript.html" target="_blank">Pobierz lub wyświetl pełną transkrypcję z opisami wizualnymi (otwiera się w nowej karcie)</a></p>

<!-- Zawartość pliku intro-a11y-full-transcript.html mogłaby wyglądać tak: -->
<!-- <h1>Pełna transkrypcja: Wprowadzenie do dostępności stron internetowych</h1> -->
<!-- <p><strong>[0:00] (Scena otwiera się na widok biura. W tle słychać cichy szum komputerów. Prezenterka, ubrana w białą koszulę, uśmiecha się do kamery.)</strong></p> -->
<!-- <p><strong>[0:05] Prezenterka:</strong> Witajcie w naszym krótkim wprowadzeniu do dostępności stron internetowych!</p> -->
<!-- <p><strong>[0:10] (Na ekranie pojawia się animowane logo "Dostępność dla wszystkich", po czym znika.)</strong></p> -->
<!-- <p><strong>[0:15] Prezenterka:</strong> Dziś omówimy kluczowe zasady, które pomogą uczynić Wasze strony bardziej inkluzywnymi.</p> -->
<!-- <p><strong>[0:20] (Prezenterka wskazuje ręką na niewidoczną tablicę po prawej stronie.)</strong></p>
<!-- itd. -->

<h3>Wideo instruktażowe: Jak zaparzyć idealną kawę</h3>
<video controls src="/media/coffee-guide.mp4" title="Jak zaparzyć idealną kawę - przewodnik" style="width:100%; max-width:600px;"></video>
<details>
  <summary>Pełna transkrypcja z opisami wizualnymi i interakcjami</summary>
  <div lang="pl">
    <p><strong>[0:00] (Film rozpoczyna się zbliżeniem na ziarna kawy. Słychać delikatny szum.)</strong></p>
    <p><strong>[0:03] Narrator:</strong> Witajcie w naszym przewodniku po idealnym parzeniu kawy.</p>
    <p><strong>[0:08] (Kamera pokazuje osobę mielącą ziarna kawy w młynku ręcznym. Słychać odgłos mielenia.)</p>
    <p><strong>[0:15] Narrator:</strong> Pierwszym krokiem jest świeże zmielenie wysokiej jakości ziaren.</p>
    <p><strong>[0:20] (Na ekranie pojawia się pytanie: "Jaki rodzaj kawy preferujesz?" z dwoma przyciskami: "Arabica" i "Robusta".)</strong></p>
    <p><em>Aby kontynuować, wybierz rodzaj kawy:</em> <a href="#arabica-path">Arabica</a> lub <a href="#robusta-path">Robusta</a>.</p>
    <!-- Dalsza treść transkrypcji w zależności od wyboru -->
  </div>
</details>

Niepoprawna implementacja:

<h3>Raport roczny firmy X</h3>
<video controls src="/media/annual-report.mp4" title="Raport roczny firmy X" style="width:100%; max-width:600px;">
  <!-- Brakuje linku do pełnej transkrypcji lub samej transkrypcji -->
  <!-- Nawet jeśli są napisy, nie są one wystarczające, jeśli nie opisują szczegółów wizualnych -->
</video>

<details>
  <summary>Transkrypcja wideo</summary>
  <div lang="pl">
    <p>[0:05] Osoba A: "Witajcie w naszym przewodniku po WCAG."</p>
    <p>[0:15] Osoba A: "Dziś omówimy kryterium 1.2.8."</p>
    <p>[0:25] Osoba B: "Jest to bardzo ważne dla dostępności."</p>
  </div>
</details>
<!-- Powyższa transkrypcja nie opisuje, co dzieje się wizualnie w filmie, np. kto mówi, jakie są gesty, co pojawia się na ekranie. -->

Najlepsze praktyki i typowe pułapki

Najlepsze praktyki:

• Zintegruj alternatywę: Umieść link do transkrypcji bezpośrednio pod odtwarzaczem mediów lub zintegruj ją na tej samej stronie za pomocą elementu <details>. Zapewnia to łatwość dostępu.
• Użyj standardowych formatów: Twórz transkrypcje w prostych, dostępnych formatach, takich jak HTML lub zwykły tekst, które są łatwo interpretowane przez czytniki ekranu i inne technologie wspomagające.
• Testuj z użytkownikami: Przeprowadzaj testy z faktycznymi użytkownikami z różnymi niepełnosprawnościami, aby upewnić się, że alternatywa tekstowa jest zrozumiała i użyteczna.
• Szkolenie zespołu: Szkól twórców treści i deweloperów w zakresie wymagań dotyczących rozszerzonych transkrypcji i najlepszych praktyk w ich tworzeniu.
• Audyt dostępności: Regularnie przeprowadzaj audyty dostępności, aby upewnić się, że wszystkie media spełniają wymagania 1.2.8.

Typowe pułapki:

• Brak opisów wizualnych: Najczęstszym błędem jest dostarczanie transkrypcji zawierającej wyłącznie dialogi, bez opisów wizualnych, co jest niewystarczające dla Level AAA.
• Niekompletne transkrypcje: Pomijanie kluczowych dźwięków otoczenia, interakcji lub tekstu wyświetlanego na ekranie, które są istotne dla pełnego zrozumienia treści.
• Trudno dostępne alternatywy: Ukrywanie alternatyw tekstowych w trudno dostępnych miejscach lub wymaganie od użytkowników skomplikowanych działań, aby je znaleźć (np. głęboko zagnieżdżone linki, wymaganie logowania).
• Brak aktualizacji: Media są aktualizowane, ale ich alternatywy tekstowe nie są, co prowadzi do niezgodności treści.
• Niejasne lub zbyt ogólne opisy: Opisy wizualne są zbyt krótkie lub ogólne, aby przekazać pełne znaczenie (np. „Osoba X coś robi” zamiast „Osoba X podnosi filiżankę do ust i pije”).

Zapewnienie pełnej alternatywy tekstowej dla nagranych wcześniej mediów jest kluczowym elementem budowania naprawdę dostępnych treści cyfrowych. Pomimo, że jest to kryterium AAA, dążenie do jego spełnienia znacząco poprawia doświadczenie wielu grup użytkowników i wzmacnia inkluzywny charakter strony internetowej.